سنگهايي كه در ته دريا تشكيل مي شوند اغلب آثاري از جانداران قديمي به نام سنگواره يا فسيل را به همراه دارند . اگر روي گل نرم مرطوب راه برويد جاي پاي شما در آنجا باقي مي ماند وقتي جانور يا گياهي مي ميرد و در ميان گل ها يا ماسه‌هاي نرم مي افتد بدنش فاسد و تجزريه مي شود اما آگاهي اثري از جانداران روي سنگ باقي مي ماند كه نشان مي دهد آن جاندار چه شكلي داشته است. گاهي جاي خالي مانده‌ي بدن جاندار با ماسه ، گل يا كاني پر مي شود . در اين صورت قالب جامدي ، از بدن جاندار درست مي شود كه كاملاً شبيه به صدف برگ يا استخوان جاندار اوليه است . به اين آثار سنگواره ميگويند .

سنگواره اطلاعات زيادي درباره‌ي گياهان و جانوران قديمي به ما مي دهند .

به كمك سنگواره ها چيزهاي زيادي درباره‌ي دايناسورها و جانوران پيش از تاريخ دريافته ايم . از دايناسورها علاوه بر سنگواره هاي جاي پا ، مقداري سنگواره استخوان هم يافت شده است .

1-1-1- طرح مسئله : فسيل چيست ؟

ديرينه شناسي شاخه اي از علم زمين شناسي است كه به مطالعه‌‌ي حياط ديرينه به اتكا به سنگواره ها مي پردازد . در اصل واژه ي فسيل به معناي كندن هر چيز جالب توجه از زمين است و از كلمه اي لاتين گرفته شده است . اما امروزه فسيل به معناي آثار و بقاياي موجودات باقي مانده از ادوار زمين‌شناسي در لابه‌لاي سنگ ها به كار مي‌رود . فسيل ها انواع بسيار دارند بقاياي موجودات نسبتاً جديد ممكن است به كلي از بين نرود بلكه از آن چيزهايي مثل دندان،‌ استخوان و صدفها باقي بماند . گاهي بدن جاندار بطور كامل همراه گوشت يافت مي‌شود و در اين گونه از فسيل ها در شرايط غير عادي و خاصي حفظ شده اند مانند بقاياي فسيلهاي ما قبل تاريخ به نام ماهوت كه در يخ هاي سيبري و آلاسكا محفوظ مانده اند و بقاياي موميايي شده تنبهاي خاكي در غارهاي صحرايي خشك نوادا .

سنگواره هاي ديگري نيز يافت مي شوند كه بعضي از آنها شامل آثار موجودات ما قبل تاريخ است نمونه هاي چنين شواهدي عبارتند از :

1- ردپا : ردپاي جانوران در رسوبات نرم كه بعداً سخت شده اند .

2- حفرات : لوله هايي كه توسط جانوران در رسوبات چوب يا سنك حفر مي شود اين حفرات ممكن است بعداً با مواد معدني پرشده و حفظ شود بعضي از قديمي‌ترين سنگواره هاي شناخته شده را حفرات كنده شده توسط كرمها تشكيل مي‌دهد.

3- كوپروليتها : عبارت از سنگواره مدفوع جانوران و يا محتويات شكم آنها است كه در مورد نوع تغذيه موجودات اطلاعات زيادي در اختيار ما مي گذارند .

2-1-1 اهميت موضوع پژوهش

در پژوهش مسئله ي مهمي كه مورد توجه قرار مي گيرد اهميت موضوع آن است .

هر چند كه فسيل ها در زندگي روزمره ي ما شايد به نظر بي ارزشي بيايند اما در خيلي مواقع براي ما كاربرد زيادي دارند . مثلاً ممكن است گاهي با يك فسيل روبرو شويم و بر اساس مطالعاتي كه انجام داده ايم آن را مورد بررسي قرار داده و نوع آن را متوجه شويم .

و همانطور كه در متن تحقيق بيان شده است سوخت هاي فسيلي در زندگي آدمي امروزه كاربرد فراواني دارند و طور يقين مي توان گفت بيشتر نيازهاي انسان توسط سوخت هاي فسيلي بر طرف مي شود .

1-2-1 سيري در زندگي ويليام اسميت

ويليام اسميت ميلادي ) زمين‌شناس انگليسي بود . شهرت او به سبب كارهايي كه در زمينه نقشه برداري از لايه هاي زمين انجام داد . هنگام نقشه برداري از تونلهايي كه براي استخراج معدنهاي زغال سنگ مي كندند و كانالهاي آب ، به پژوهش درباره ي لايه ها و چينه هاي زمين علاقه مند شد . قدري به اين كار دل بست كه دوستانش او را «اسميت چينه» مي خواندند .

اسميت در سال 1816 ميلادي كتاب نقشه ي زمين‌شناسي انگلستان را ، كه حاصل سالها تجربه وپژوهشهايش در زمينه ي بررسي لايه ها و چينر هاي زمين در قسمت‌هاي گوناگون انگلستان بود ، منتشر كرد . در اين كتاب نوشت كه هر چينه اي كه بر سطح كنوني زمين نزديكتر باشد جوانتر از چينه هاي ديگر است . بنابراين ، مي‌توان از چينه ها براي طبقه بندي سنگواره بر حسب زمان نيز استفاده كرد . او عقيده داشت كه هر چه چينه هاي زمين پايينتر باشد ، سنگواره هايي كه در آن يافت مي شود قديميتر است و بنابراين ،‌اختلاف آنها با صورتهاي زندگي امروزه بيشتر است . از اين رو ، با مطالعه ي چينه ها ،‌مي توان به گذشته ي كره‌ي زمين و موجوداتي كه بر آن زيسته اند پي برد و تغييرهايي را كه به تدريج در شكل و ساختمان زمين روي داده است دريافت .