تعداد كرموزوم ها به طور خود به خود و تصادفي تغيير مي‌نمايد و اين فرآيند از زمان شروع حيات در اين سياره تداوم داشته است. در واقع تغيير در تعداد كروموزوم به عنوان ابزاري در مدل سازي ژنوم ها در طي تكامل مفيد بوده است. مثال هائي از اينگونه تغييرات را مي‌توان در بين محصولاتي كه غذاي روزمره از آنها تهيه مي‌شود. زيرا بسياري از گياهان و بعضي از جانوران كه غذايي انسان را تشكيل مي‌دهند از طريق تغييرات خود به خودي تعداد كروموزوم ها در طي تكامل آن گونه ها پديد آمده اند. امروزه به نژادگران از دست ورزي تعداد كروموزوم ها بهبود زادآوري يا برخي ديگر از خصوصيات مطلوب موجوداتي سود مي‌برند تغيير در تعداد كروموزومي به دو نوع سلول يا فرد توليد مي‌كند:

آنهائي كه دسته هاي سماتيكشان مضرب صحيحي از تعداد هاپلوئيد پايه يعني ويژگي گونه مي‌باشد كه به آن يوپلوئيد مي‌گويند.

آنهائي كه دسته هاي سماتيكشان مضرب نامرتبي از تعداد پايه است به نام آنيوپلوئيدي گويند.

تعريف پلي پلوئيدي:

گونه هائي كه داراي بيش از دو سري كروموزوم اصلي و اساسي داشته باشد.

تقسيم بندي پلي پلوئيد:

يوپلوئيدي Euploidy

آنيوپلوئيدي Aneaploidy

تعريف يوپلوئيدي و انواع آن:

تغييرات در كل سري كروموزومهاي اصلي را اصطلاحا يوپلوئيدي گويند.

اتوپلوئيدي Autopolyploid

آلوپلوئيدي Allopplypioid

تعريف اتوپلوئيدي و منشا توليد آن:

در اتوپلي پلوئيدي هر كدام از سريهاي كروموزومي يكسان تلقي مي‌شوند و به عبارت ديگر از سري كروموزومهاي اصلي و اساسي سه دزيا حتي بيشتر وجود دارد. در اين نوع پلي پليوئيدي چنانچه تعداد آن زوج باشد، اصطلاحا آنها را پلي پلوئيد متعادل و در صورتي كه فرد باشد، آنها را پلويئدهاي نامتعادل مي‌نامند.

اتوپلي پلوئيد از دو برابر شدن مستقيم تركيب كروموزومي ناشي مي‌گردد كه اين دو برابر شدن مي‌تواند از طريق بكار گيري مواد شيميايي نظير كلشي سين صورتي گيرد و يا انيكه بطور طبيعي صورت گيرد. كه معمولا در طبيعت حالت نادري دارد. اين مواد از تشكيل اسپنيولها جلوگيري نموده، لذا تقسيم سلول كامل نمي گردد و بعد از مدت زماني كه سپري گرديد سلولها فعاليت طبيعي شان را مجددا از سر گرفته ولي در اين وضعيت از تعدا كروموزوم دو برابر شده اي برخوردار مي‌باشند.

اتوپلوئيدي و كاربرد آن در اصلاح نباتات:

موفقيت اتوپلوئيدها در گياهان ميوه اي چشم گير مي‌باشد. يكي از مهمترين واريته هاي موز تريپلوئيد بوده نقاط كوچك سياه رنگ در موزه هاي تجاري دانه هاي بي ثمر هستند كه به طور كامل رشد نكرده اند. يك موز ديپلوئيدي كوچك تر است و حاوي دانه هاي بسيار بزرگتر و سخت تر تقريبا هم اندازه هاي قهوه مي‌باشد. موز تريپلوئيد كه هر مجموعه كروموزومي آن متشكل از 11 كروموزوم 33=*3 است احتمال ميوزي كه در ‌آن همه يوني والا تنها به يك قطب بروند برابر يا برابر با است. بنابراين موزها تقريبا بطور كامل عقيم مي‌باشند.

هندوانه: هندوانه هاي طبيعي ديپلوئيد بوده و در سلولهاي بدني خود 22 كروموزوم دارند 2n=2x=22. هنداوانه هاي تتراپلوئيد به روشهاي خاصي قابل تهيه هستند. وقتي اين دو نوع هندوانه باهم تلاقي يابند هيبريه هاي تريپلوئيد ايجاد مي‌كند كه 33 عدد كروموزوم دارند.

بذرهاي تريپلوئيد براي توليد هندوانه بوسيله تلاقي يك رگه تتراپلوئيد (واله ماده) با يك رگه ديپلوئيد (واله نر) توليد مي‌شوند. رقم تتراپلوئيد در گلخانه از طريق تيمار نوك ساقه گياهچه هاي جوان هندوانه ديپلوئيد با يك ماده شيميايي مهار كننده تقسيم ميتوز به نام گلشي سين توليد مي‌شود. اين ماده شيميايي تقسيم سلولها را مهار كرده و تتراپلوئيد را القا مي‌كند. هندوانه هاي تتراپلوئيد بدست آمده اغلب بارور هستند و از طريق بذر نتايج تتراپلوئيد توليد مي‌كنند. اما باروري آنها در مقايسه با ديپلوئيد ها به ميزان زيادي كاهش مي‌يابد.