باکتری

مقدمه

در عمل باکتریهایی که دارای خواص یکسانی باشند بندرت یافت می‌شوند،حتی باکتریهایی که از یک سلول منشا می‌گیرند ممکن است از نظر یک یا چند صفت بایکدیگر متفاوت باشند. این تفاوتها نتیجه تغییراتی است که به علتجهش ژنییا موتاسیون در سلولهای باکتریاییپدید می‌آید. این باکتریهای تغییر یافته ،موتانت Mutant نامیده می‌شوند کهاز نظر بعضی از خواص نظیرساختمان آنتی ‌ژن، حساسیت در مقابلآنتی بیوتیکهاو ... با سایر باکتریهایمشابه اختلاف دارند.

سهولت تغییرپذیری در باکتریها مربوط به سرعت تقسیمآنهاست. زمان تقسیم یا مدت زمانی که برای تولید یک سلول جدید در باکتریها لازم است،حدود 2 دقیقه و در مورد انسان 20 سال است. مثلا یک سلول باکتری در مدت 18 ساعت 54نسل بوجود می‌آورد. درحالیکه برای ایجاد همین تعداد نسل انسان بیش از 1000 سال زمانلازم است. پس جهش ژنی در باکتریها نسبت به موجودات عالی خیلی سریع و قابل ملاحظهاست.

تفاوت یوکاریوتها با باکتریها

در کره خاکی تنها دو نوع سلول توسط کلیهارگانیسمهای زنده تولید می‌شود. سلولهای پروکاریوت (یا هسته ابتدایی). در این گروههسته ، فاقد غشا است و شامل کلیه باکتریهاست. پروکاریوتها شامل یو‌باکتریها (باکتریهای حقیقی) و آرکئی باکترها (باکتریهای قدیمی) است. اما گروه دیگریوکاریوتها هستند که دارایغشایهسته و هسته حقیقی می‌باشند. اینگونه هسته در تمام ارگانیسمهای دیگر مانند Algae (جلبکها) Fungi (قارچها) ،پروتوزوئرها (protozoa) وگیاهان (Plant) وجانوران (Animals) یافت می‌شود. پاتوژنهایانسانی تنها در میان یوباکتریها یافت می‌شوند.

مشخصات سلول باکتری

اکثر باکتریها پوشش سلولی (cell envelope) تولیدمی‌کنند که شاملغشایپلاسمایی ،دیواره سلولی (cell wall) وپروتئینها وپلی ساکاریدهایتشکیل دهنده آن می‌باشد. بعضی از باکتریها کپسول یا لایه چسبنده تولید می‌کنند. فیلامانهای خارجی (فلاژل وپیلی) ممکن است در باکتریها بوجود آید. دیواره سلولی ، ساختمان سخت و مقاومی است کهپروتوپلاست را احاطه کرده و آن را از آسیب فیزیکی و شرایط کاهشفشاراسمزی محیط خارج حفاظت می‌کند. معمولا به باکتری اجازه می‌دهد تا در برابر سطحوسیعی از شرایط محیطی ایستادگی کند پروتوپلاست ازغشایسیتوپلاسمی و محتویات آن تشکیل شده است.

از نظر محتویات سلولی ،باکتریها سلولهای ساده‌ای هستند. ساختمان اصلی سیتوپلاسم آنها شامل شبکه فیبریلیکروماتین مرکزی یا نوکلئوتید (Nucleoid) می‌باشد که توسط سیتوپلاسم بی‌شکل حاویریبوزوم‌ها احاطه شده‌است. اجسام انکلوزیون سیتوپلاسمی یا گرانولهای ذخیره انرژی ، بسته بهگونه‌های باکتری ماهیت شیمیایی متفاوتی دارند و مقدار آنها به مرحله رشد و محیطبستگی دارد. بعضی از ساختمانهای سلولی از قبیل آندوسپورها فقط به تعداد کمی ازباکتریها محدود می‌شوند.

طبقه بندی باکتریها

باکتریهای پست

این باکتریها تک یاخته‌ای بوده و اگر کروی یا بیضوی باشند،کوکوسو اگر میله‌ای شکل یا دراز باشند،باسیلو اگر خمیده باشندویبریونو چنانچه مارپیچی شکل و غیرقابل انعطاف باشند،اسپریلو اگرفنری و قابل انعطاف باشند،اسپیروکتنامیده می‌شوند.

باکتریهای عالی یا رشته‌ای

این باکتریها رشته مانند و اغلب غلاف‌دار هستندو اغلب اوقات شاخه‌های حقیقی ایجاد کرده ، میسلیوم تشکیل می‌دهند و چون تشکیلاتمنشعب ایجاد می‌کنند، لذا اکتینومیست نامیده می‌شوند. بنابراین باکتریها از نظر شکلبه 6 گروهگرد ، دراز ، خمیده ، مارپیچی ، فنری ومنشعبتقسیم می‌شوند.

جلبک

مقدمه

جلبکها ساده‌ترین موجودات واجدکلروفیل هستند. سه تفاوت عمده بین جلبکها و گیاهان عالی وجود دارد. اولا جلبکها فاقدریشه،ساقه وبرگ‌ هستند، ثانیا در اطراف اندامها یا ساختارهای زایشی جلبکها یاخته‌های محافظ وجودندارد، ثالثا جنین در جلبکها دیده نمی‌شود. در طبیعت جلبکها در محیطهای گوناگونیافت می‌شوند. آب محیطی است که بیشترین جلبکها را در خود جای داده است.

درسطح خاکهای مرطوب نیز تعداد بسیار زیادی جلبک یافت می‌شود. بخشهای هوایی درختان وهمچنین سنگها و صخره‌ها محلهای دیگری هستند که جلبکها می‌توانند بر روی آنها رشدکنند. بعضی از جلبکها می‌توانند در محیطهای غیر معمولی ، مثل دریاچه‌های نمک ،چشمه‌های آب گرم و یخچالهای طبیعی و حتی در درون بدن و بافتهای موجودات زنده زیستکنند.

مشخصات تال در جلبکها

اندازه تال در جلبکها از چند میکرون تا چندین مترمی‌رسد. همچنین تال به اشکال مختلف از قبیل تک یاخته‌ای (متحرک و غیر متحرک) ،کلونی ، ریسه‌ای ، پارانشیمی و سیفونی دیده می‌شود. ساختار یاخته‌ای جلبکها نیز بهدو صورتپروکاریوتیو یوکاریوتی است. ساختارپروکاریوتی مربوط به جلبکهای سبز - آبی و ساختار یوکاریوتی مربوط به بقیه جلبکهاست.

دیواره یاخته‌ای

دیواره یاخته‌ای در جلبکها بسیار حائز اهمیت است. علت آنوجود مواد مختلفی است که بعضی از آنها کاربرد صنعتی ، دارویی و پزشکی دارند. یاخته‌های زایشی از قبیلگامتهاو زئوسپورها فاقد دیواره یاخته‌ایهستند. دیواره یاخته‌ای در جلبکها معمولا از 2 لایه تشکیل شده است لایه بیرونیلایه‌ای است ژلاتینی از مواد پکتینی ساخته شده و در آب گرم حل می‌شود. لزج بودنجلبکها بدلیل وجود این لایه بیرونی است. لایه درونی از جنسسلولز است که در آب گرم نامحلول است. هر دو این مواد نوعیپلی ساکاریدهستند در اکثر موارد ترکیباتدیگر از قبیلپروتئین ، کربنات کلسیم ،آهن ، سیلیس ، کتین و غیره در ساختار دیواره یاخته‌ای جلبکها دیده می‌شود.